Beste G, H, K,

Al jaren eten we vrijwel altijd vegetarisch in de kelder. Twee keer per week, op dinsdag en vrijdag is er een maaltijd voor 3 euro p.p. (prijspeil 2016) en iedereen die mee wil eten geeft zich op, op het e-mail adres keldereten@yahoo.com.

Er is een kookrooster van een groep van zo’n 10 mensen die willen koken of dat willen leren en die zorgen dan om beurten voor een voedzame vegetarische maaltijd. Zo is dat nu al zo’n 15 jaar en ontwikkelde zich langzaam van koken door de professionals, volledig traditioneel vleesgericht eten naar vegetarisch. We hebben daarover veel gediscussieerd en doen dat af en toe nog als sommige mensen klagen dat er nooit meer vlees is. Dan is er wel weer een kookteam die bereid is voor een paar mensen vlees te maken, maar dat er discussie aan vooraf moet gaan vind ik een goed teken. De vanzelfsprekendheid van het eten in het algemeen en dan specifiek eten met vlees is er wereldwijd niet en de vermeende gezondheidswinst ervan moet af en toe ter sprake komen.

Dat is wel anders geweest. Toen jij, Geert, al vegetariër was in de 70er jaren was dat nog een echte uitzondering. En zo werkt het altijd in ons jeugdwerk. Overal wordt over gesproken, er zijn geen vanzelfsprekendheden. Door het gesprek waarin ieder zijn mening kan geven komen we verder in ons denken en in onze oordeelvorming. Dat oordeel mag dan vervolgens ook altijd weer ter discussie staan. In een nummer van ‘Touwtrekken’ uit 1978 schreef je een artikel over vegetarisme:

-“Dik heeft me gevraagd om iets over mijn vegetarisme te vertellen. En dat doe ik maar al te graag want er kan niet genoeg verteld worden over de noodzaak onze grootscheepse voedselverspilling tegen te gaan! Ik ben het geen-vlees-eten begonnen toen ik een jaar of 15 was, een leeftijd waarop ik over allerlei dingen na begon te denken. Ik begon toen ook veel te lezen, dingen die me interesseerden zoals aardrijkskunde en geschiedenis. Wat mij daarbij het meest interesseerde was de ontwikkelingsproblematiek. Zijn geschiedenis en de huidige stand van zaken. Wat naast politieke en sociale misstanden, het belangrijkste probleem was, was dat van het voedseltekort. Hierbij kwam het meest naar voren de verkeerde en onvoldoende landbouwtechnieken, eenzijdigheid van het voedsel en vooral de armoede die de mensen de kans niet bood eiwitrijke voedingsmiddelen te kopen. Verder was daar het grote probleem van de overbevolking die het niet mogelijk maakte überhaupt over de hele wereld genomen, genoeg voedsel voor iedereen te produceren. Wat was hier, naast technische hulp en financiële hulp van westerse landen, aan te doen? Nu is het zo, dat vlees een uitermate verspillend voedingsmiddel is. Je krijgt bijvoorbeeld van 10 kilo graan maar 2 kilo vlees; 80% van de voedingswaarde van het graan gaat dus verloren. Met andere woorden, met het graan kan je veel meer mensen voeden dan met het stuk vlees dat ontstaan is doordat koe of het schaap 10 kilo graan heeft gegeten. Waar ik dus voor pleit is dat het hele veebestand drastisch wordt teruggebracht en dat het land dat gebruikt werd voor het voeden van vee gebruikt wordt voor het voeden van mensen. Hierdoor zal er minstens 3x zo veel voedsel geproduceerd kunnen worden. Het is ook niet zo, dat dit voedsel ongezonder zal zijn, nee, het is heel goed mogelijk met plantaardige voedingsmiddelen een gezonde maaltijd te maken. Het verhaaltje dat een stukje vlees zo nodig is voor een goede maaltijd, er zitten immers zoveel eiwitten in en vitaminen, is onjuist. Het is waar dat je met vlees makkelijker eiwitten binnen krijgt, maar je kan die ook binnen krijgen met plantaardig voedsel. Na dit hele verhaal van de noodzaak van vegetarisme, om een bijdrage te leveren aan het verdwijnen van de ondervoeding in de wereld, wil ik nog een tweede punt noemen waarom ik vegetariër ben geworden. Dit tweede punt dat beslist niet minder belangrijk is dan het eerste, is iets dat wel iedereen kan noemen. Als iemand hem of haar vraagt waarom iemand vegetariër is: Een vegetariër wil geen dieren doden, hij vindt dat de mens het recht niet heeft andere schepselen van God te doden. En dat er dieren worden gekweld om op te eten, is wel duidelijk. Kalveren die in een paar weken volgepompt worden met hormonen; kippen die hun hele leven niet van hun plaats komen en ga zo maar door. De mens heeft van het vlees maken een hele industrie gemaakt en dat kan beslist niet zo blijven. (Geert B)”

Henk, jij schreef in het zelfde krantje als waarin Geert schreef uit 1978, als student medicijnen, al eens een stukje over eten en gezondheid (ETEN). Ik vind het, zeker in samenhang met het stukje van Geert, nog steeds een interessant stukje en zeker als discussiestuk nu. Ik neem het integraal over, net als het stukje uit die tijd van Geert.

-“Knor, knor……. Honger dus. De maag laat duidelijk merken dat hij lees is. Wat doe je dus? Juist; je gaat eten. Je neemt een flinke hap in je mond en begint te kauwen. Je doet dat om het eten te vermengen met speeksel en om het fijn te maken. De brei die hierdoor ontstaat slik je door en deze komt –als je je niet verslikt tenminste; zodat het eten er door je neus weer uitkomt- in de slokdarm en via de slokdarm in de maag. In de maag wordt het eten nog eens extra gekneed en vermengd met het maagzuur waardoor vele bacteriën gedood worden (jammer genoeg de meest gevaarlijke niet) en daardoor het eten vast voorbereid wordt voor de vertering. Beetje bij beetje laat je maag dan het voedsel door naar de dunne darm waar de eigenlijke vertering begint. Voor deze vertering worden in de darm zelf, in de pancreas en in de lever sappen gemaakt. De pancreas maakt stoffen voor de vertering van koolhydraten (suiker dus). In de lever wordt gal gevormd waarin o.a. stoffen zitten die helpen bij de vertering van vetten en die afvalstoffen uit het bloed bevat, welke zorgen voor de zo bekende kleur van de resten. In de maag zijn al stoffen toegevoegd die nodig zijn voor de vertering van de eiwitten. Zoals je wel weet hebben we vetten en koolhydraten nodig voor energievoorziening en eiwitten voor de opbouw van het lichaam. Omdat dit verteren nogal veel tijd vraagt is de dunne darm bijzonder lang (wel 6 meter) en duurt het wel 6 tot 8 uur voordat het voedsel door de dunnen darm heen is. Wat nog verteerbaar is wordt verder gedreven naar de dikke darm. In de dikke darm wordt water aan de resten onttrokken, het wordt a.h.w. ingedikt. Verder zijn er in de dikke darm veel bacteriën aanwezig die enkele stoffen die we zelf niet kunnen verteren voor ons afbreken zodat we ze alsnog kunnen opnemen. Bij deze afbraak ontstaan allerlei gassen (methaan, zwavelwaterstof, waterstof, etc.). Maar alsof dat nog niet vervelend genoeg is, ontstaan er door rotting ook stoffen als skatol, fenol en kresol. Deze stoffen zorgen voor de geurtjes die we allemaal zo goed kennen. Langzaam worden de stoffen verder gedreven naar de uitgang en als ze daar aangekomen zijn laten ze duidelijk merken dat ze eruit willen; oftewel je moet naar de w.c. Als je nu iets verkeerds gegeten hebt of je darmen zijn ziek, dan raken deze geïrriteerd en gaan ze het voedsel extra snel doorvoeren wat dan diarree als effect heeft, maar wat dat voor vervelende effecten heeft weet iedereen… Dus om geen last te krijgen: -rustig eten -niet teveel tegelijk -goed kauwen -maag en darmen niet onnodig irriteren door teveel ijs of koude dranken -niet overdreven vet en/of overdreven veel koolhydraten eten (patat mèt bijv.) -de tijd nemen voor het naar de w.c. gaan -etc. (Henk S)”

Het aardige van de twee artikeltjes is, dat er zo veel actualiteit in zit. Je zou kunnen denken, dat men over het algemeen 40 jaar na dato meer vertrouwd zou zijn met het fenomeen vegetarisme, maar nog steeds is er een heel klein percentage mensen vegetariër en eten de meeste mensen niet super gezond. Maar de 40 jaar lange traditie van eten in de jongerenkelders, daar over te praten met elkaar en ieders mening daaromtrent serieus te nemen, waardoor het koken een sterke ontwikkeling heeft doorgemaakt, is met jullie artikeltjes begonnen.

Met hartelijke groet, Dik