Beste M,

In de zomer van 2011 ging een groep jongeren van Vrijburg naar Marokko. Sommige mensen vinden dat moedig. Na zo’n heftige aanslag in Marrakesh en de toen heftig om zich heen grijpende Arabische Lente die ook in Marokko broedde; ga je dan op reis in Marokko? We planden een reis van Marrakesh (zuidelijk) naar Tanger (noord). Onze manier van reizen is altijd gebaseerd op het contact met de bevolking. Soms georganiseerd maar meestal geleid door het toeval. In de steden bij jonge mensen thuis die we via internet vinden en op het land door simpel te vragen of we hier ergens kunnen kamperen. Ook reizen we deels in groepjes van 2 a 3 personen onder het motto ‘over 3 dagen zien we elkaar daar’. ‘Daar’ hebben we dan een plek waar we met de hele groep samen kunnen zijn om verhalen uit te wisselen en even tot rust te komen. De formule werkt meestal omdat verreweg het grootste deel van de mensen in de wereld vriendelijk zijn en nieuwsgierig naar anderen, zeker als die uit dat gekke Nederland komen. (En we hoopten dat de donkere schaduw van Wilders niet te veel roet in het vriendelijke en gastvrije eten zou gooien…)

Maar is het dan niet gevaarlijk in Marokko? Natuurlijk is het er gevaarlijk! Zoals het overal in de wereld gevaarlijk is, misschien in Amsterdam nog wel het meest. Toch leven we verder en blijven we nieuwsgierig, nemen we risico’s en stappen we op de fiets en lopen we het winkelcentrum van ‘Alphen aan de Rijn’ gewoon weer in.

In de jaren 90 reisden we regelmatig met groepen naar het terroristen-nest Belfast. Nergens (tot 9/11) werden zo veel aanslagen gepleegd als daar, toen. De soldaten liepen er met getrokken automatische geweren rond en de politie reed er in gepantserde wagens. Natuurlijk was het er gevaarlijk, maar nergens hebben we zo veel geleerd dan daar. En hebben we genoten van de enorme gastvrijheid en vriendelijkheid van de overgrote meerderheid van de mensen daar.

Ik wil niets wegredeneren en zeker angst niet; we zijn op onze hoede en we zijn moedig zonder overmoedig te worden. We zijn nieuwsgierig zonder brutaal te worden en we zijn vriendelijk zonder onderdanig te worden.

Als basisschoolkind liep ik elke dag van huis op de Brouwersgracht naar school op de Keizersgracht. Als ik deze route nu bekijk, vind ik dat best een gevaarlijke route; kleine stoepen, veel verkeer, zijstraten en heel veel afleiding in de vorm van winkels, trappetjes naar souterrains en sjieke portieken. Ik weet nog dat ik voor het eerst alleen durfde, alleen naar school lopen. Het was haast jammer dat ik op de eerste de beste hoek een klasgenoot tegenkwam die ook alleen naar school ging. Het werd een uitdaging om te zorgen dat ik de hele weg alleen liep; ik vond dat heel stoer, dat ik dat durfde. Er waren klasgenoten die veel meer durfden dan ik. Die gingen al veel eerder dan ik alleen naar school en hadden ‘bommetjes’ bij zich. Dat was een soort klein vuurwerk dat heel hard knalde. Zij verstopten zich achter een trappetje en als er dan iemand aankwam dan staken zij de knal af. Het resultaat was meestal hevig; vrouwen gilden, mannen renden achter ze aan en ik durfde niet meer in de buurt te komen van deze ‘kwajongens’ waar ik stiekem heel veel respect voor had. Dat je zo iets durfde! Andere klasgenoten durfden met gym helemaal tot boven in de touwen te klimmen, of in de winter als eerste op het ijs te gaan. Ik bleef een bescheiden durfal en stak fikkie bij de boom, om de hoek in de Willemsstraat. Ook ging ik op zaterdagmiddag met vriendjes lopen, op ontdekkingstocht, en weet nog dat we bij de Schellingwouderbrug verdwaalden, of bij Diemen. Dat durfde ik toch maar mooi. Ik had dan ook geen moment het gevoel bang te zijn. Wel voelde ik me stoer als volwassenen met respect en vol waardering over onze moedige tochten hoorden.

Voor veel dingen die je niet durft, kan je achteraf denken, dat dat helemaal niet nodig was en voor andere dingen die je gewoon maar deed, kan je later met terugwerkende kracht bang worden. Durven, moed is risico nemen, moed is net iets meer doen dan je vanzelf, automatisch zou doen. Dat maakt ook dat als je bewust iets hebt gedurfd je dat een goed gevoel geeft, voldoening. Je bent boven jezelf uitgestegen. En dat gevoel, die moed kan je organiseren. Spring bijvoorbeeld eens in de bres voor iemand die niet voor zichzelf kan opkomen in het agressieve verkeer of bij de bakker. Sta eens pal voor een gediscrimineerde Turk of als in een discussie weer eens Moslims ten onrechte in de hoek van de terroristen gezet worden. En dat soort moed kan je oefenen. Dat deden we in de kelder, zodat we in bepaalde situaties sneller en beter konden reageren.

Ik denk dat we erdoor moediger zijn geworden.

Met hartelijke groet, Dik

Lieve Dik,

Dank je wel voor je bijzondere brief over moed. Mooi hoe je de verbinding legt tussen onze Belfast avonturen, de reis naar Marokko en je eigen jeugd in de Jordaan.

Ik realiseer me dat we heel wat reizen hebben gedaan waar moed voor nodig was omdat we in toch wel, onherbergzame delen van Europa belanden. Op de een of andere manier ben ik met jou samen nooit bang. Ik weet dat we er samen uit komen zoals toen we de weg kwijt waren in Tanger en met de oude kampeerbus boven aan een trap belandden…of op het moment dat het water de onderkant van de tenten van onze groep in liep, in Zagora…en dat ik daar in het Nederlands met Marokkaanse vrouwen sprak en dat we elkaar begrepen. Jouw aanwezigheid geeft me moed.

En nu sta ik weer voor nieuwe uitdagingen in mijn eigen leven. Uitdagingen die ik alleen aan moet gaan of kan ik jou toch op de achtergrond voelen waardoor ik moediger word?

Ik hoop dat we elkaar zullen blijven bemoedigen ook al ben je met pensioen.

Met heel veel liefs en een warme omarming van M