Beste D, S, T, M, E, S, J, S, A, C, R, J, AI,

We waren in 2007 in Servië en zagen daar de verschrikkingen van de oorlog in Belgrado; de verwoeste huizen en de ellende en drama’s die daarachter schuil gingen. Het riep bij ons de discussie over vrede op; graag schrijf ik jullie er nu nog eens over.

Vrede geeft rijkdom, rijkdom maakt overmoedig, overmoedigheid brengt oorlog, oorlog brengt armoede, armoede maakt deemoedig, deemoedigheid geeft weer vrede. (Johann von Kaysersberg)

Een aardige kringloop is deze tekst uit de 15de eeuw. Al heel lang is er een soort gevoel dat het nooit zal ophouden, vrede, oorlog, vrede enz. Deze zin geeft dan daarbij nog eens aardig het verband aan, hoe het toch komt dat die twee elkaar zich steeds weer zullen afwisselen.

Wie kunnen er hartstochtelijker ruzie maken dan kinderen! Maar misschien is dat ook wel een belangrijke aanwijzing: kinderen maken ongegeneerd ruzie en kunnen daarna zonder rancune weer heel lief verder met elkaar. Hoe zou dat komen? Volwassenen hebben vaak een geheime agenda, denken in tactieken, maar kinderen hebben een spontaniteit, een naïviteit die ontwapent.

Wordt het dan nooit vrede? Nee, ik denk het niet, wij mensen zijn ruziemakers, van kinds af aan.

We zijn geneigd de good guy en de bad guy te kennen, te weten wie de slechterik-dader is en wie de goeierik-slachtoffer is. Maar: denk nou eerst eens zelf na, ga niet de makkelijke weg van de voorgekauwde meningen. We moeten uitgedaagd worden, gestimuleerd worden om zelf goed na te denken en niet de krant of Pauw en Witteman na te praten. Elkaar blijven zien is een belangrijke tip voor vredestichters, denk ik. Veel oorlogsgeweld is ook gebaseerd op het elkaar niet zien, zoals met bommen gooien uit een hoog vliegtuig, op afstand schieten met raketten, in pantserwagens en tanks gaan zitten. Nee, blijf kijken, blijf de ogen van je opponent zien.

Een tweede weg naar vredestichter zijn is: geen gelijk willen hebben. De meeste mensen willen gelijk hebben, ze zijn er van overtuigd dat hun manier van denken de juiste is. Laat dat idee los! Het heeft geen zin. De ander zal jouw gelijk nooit kunnen accepteren en hoe meer je probeert te overtuigen hoe eerder de ander het tegendeel wil bewijzen.

Ten derde denk ik dat een heel belangrijke eigenschap van de vredestichter is: zachtheid. Het is de hardheid, die zich uit in letterlijk en figuurlijk niet meer kunnen bewegen die ons kapotmaken. Alleen in zachtheid kan je de ander begrijpen, de ander toelaten. En we zijn vaak te laat met dat zachtheid-gevoel, of, erger nog, het komt pas na die fatale uitingen van boosheid, van blinde agressie.

Aan wie kunnen we een voorbeeld nemen om vredestichters te worden? Dat zouden wel eens de kinderen kunnen zijn. Die maken wel ruzie maar kunnen makkelijk weer vergeven, vergeten en verder gaan.

Je kent dat wel, je bent woedend en gooit de deur dicht, smijt hem zo hard dicht dat de kalk van het plafond valt. Als kind en tiener had je dat denk ik, ik in elk geval wel en mijn kinderen hadden dat ook. En terwijl de stof neerdaalt na de klap en na die schreeuw, is het stil. Extra stil. En zo is het, het gaat over een relatie, over jou en die ander, die anderen. Waar je mee te maken hebt, waar je knallende ruzie mee kan hebben, waarvoor je de deur dicht kan smijten voor hun neus, de telefoon neer kan gooien… en dan is het stil.

Korte of lange stilte, je bent je bewust van die klap, die clash. Als je weet wat het betekent, stil te staan om weer kracht en moed te verzamelen, dan kan je het: dan zie je de man, die mens en ziet hij jou. Dan kijk je elkaar aan van mens tot mens. En wordt je sámen stil. En dat heelt. Dan word je je bewust van het moment dat die deur weer open gaat, open moet, na korte of lange tijd. En dan is het anders, dan ziet die ander er anders uit, dan zie je die ander anders. En als het heel lang heeft geduurd die stilte, die pauze, moet je weer wennen aan die ander, aan dat leven aan die kant van de deur, maar je kan en mag opnieuw beginnen. Maar niet eerder dan na die helende stilte, die helende tijd achter die dichte deur. Die helende tijd achter die gesloten ogen, als je het meditatief ziet.

Met hartelijke groet, Dik